Ofschoon de fifthysomething Piet Sonck al een dikke dertig jaar in het filmvak zit, kan je hem niet in een bepaald afgelijnd vakje duwen of een welomschreven métier op hem kleven. Je kan hem wel markeren als een pseudo-fenomeen. Hoewel hij zichzelf een selfmade man noemt, studeerde hij eerst economie, begon op latere leeftijd aan filmstudies, deed hij ervaring op aan de KUL, NYFA (New York Film Academy) en vervolmaakte hij zich aan Raindance aan de hand van interactieve workshops in zowel scenario, regie als productie. Jaren was hij eveneens druk bezig als consultant, communicatiespecialist, freelance filmjournalist, VAF-commissielid, lid van de Raad van Bestuur van de Scenaristen-Gilde, freelance tax shelter-adviseur en met diverse audiovisuele producties die zowel concert- als toneelregistraties omvatten, het realiseren van muziekclips (luister op YouYube gerust even naar de song Sugar, een cover gebracht door UMA, waarin hij je trakteert op een suikerspin-avondje-uit op een in neonlicht badende en hippe Gentse kermisavond) en als producent van aparte langspeelfilms zoals onder meer het huiveringwekkende Memento Mori van Michael Vermaercke met Charlotte De Wulf in een opmerkelijke hoofdrol. Sonck was ook werkzaam in strategische posities bij grote nationale en internationale mediabedrijven zoals Roularta, Belgacom/Proximus en Samsung. Bovendien schrijft, produceert en regisseert hij met de regelmaat van een Zwitserse klok ook kortfilms (Chit Chat, Traffic Jam, Nolens Volens, HannaH) die hij telkens vastberaden in eigen beheer maakt en op de markt brengt via zijn eigen label ‘Gypsy Productions’. Piet is ook docent aan het Thomas More. Al jaren kriebelt het bij Piet om zijn rijke ervaring daadwerkelijk toe te passen in een langspeelfilm. Vooral het gebruik van extreem lange takes en het one-shot gegeven, ondertussen zijn trademark, wou hij vervolmaken in een langspeler. En voilà, het is het strijdvaardige buitenbeentje van de Vlaamse filmindustrie gelukt om zijn droom te realiseren. Na tien jaar hard knokken slaagde hij er in 2020 in om Superette Anna eindelijk te realiseren. Gemaakt zonder VAF-subsidies, crowdfunding, maar met eigen centen. Het eindproduct is speciaal en kan je nog het best omschrijven als een typische Sonck-prent: één zogenaamde langgerekte opname die een periode van twaalf uur overspant en waarbinnen een handje vol personages vertolkt door onder meer Warre Borgmans, Tom Audenaert, Barbara Sarafian, Loes van den Euvel, R. Kan Albay, gedwongen wordt om een bangelijke tijd met elkaar door te brengen op het moment dat er in Vlaanderen een historische ramp plaatsvindt. Hoedje af want het eindresultaat is een ware krachttoer. “Ik ben wellicht de oudste debutant uit de geschiedenis van de Vlaamse film,” verklaarde Piet ironisch bij de avant-première van zijn eerste langspeler. Door de coronacrisis viel de bioscooppremière van Superetta Anna echter in het water. Deze indieprent is nu wel nog te zien op Streamz. Fast Forward kon het uiteraard niet nalaten om deze Vlaamse cultfiguur om zijn filmkeuzes te vragen.
Wij kregen volgende mail van Piet:
Mijn filmkeuzes variëren nogal van jaar over ingesteldheid tot moodswings. Maar na enige zelfreflectie (altijd ontnuchterend en regelmatig noodzakelijk) merk ik wel een soort terugkerend ‘meta’ thema in de onderwerpen die me persoonlijk bezighouden en waar ik graag iets creatief mee wil (gaan) doen.
De stroming ‘faction’ (voor zover dit als een stroming kan beschouwd worden) ligt me persoonlijk nauw aan het (film)hart. Oorspronkelijk een literaire term (die aanduidt dat een origineel werk zowel facts als fiction kan bevatten), bekijk ik dit specifiek via een audio-visueel canvas als een nieuwsoortige ‘distorted reality’, waarbij tijd & technologie elkaar (kunnen) beïnvloeden om zo een nieuwe/andere/aangepaste fictionele realiteit te creëren die sowieso altijd terug als een spiegel op diezelfde maatschappij kan/moet worden gericht.
Mijn eigen regiedebuut Superette Anna (momenteel op Streamz nog steeds te zien) valt wonderwel ook in dit plaatje, net zoals mijn net afgewerkte VR-jeugd-serie/-experiment HannaH & co en mijn nieuwe langspeler-in-ontwikkeling. Maar er zijn nog veel sterkere voorbeelden te vinden in de recente filmgeschiedenis, die zo tevens “mijn keuze van…” omvatten.
Forrest Gump (1994)
Bijna 30 jaar oud ondertussen maar nog steeds, IMHO, een belangrijke mijlpaal in storytelling. Living legend Roger Zemeckis experimenteerde al vroeg in zijn carrière door technologie verhaal-ondersteunend te gebruiken (zie Back To The Future-trilogie, Who Framed Roger Rabbit? & zelfs Death Becomes Her), maar met Forrest Gump ging hij nog een stap verder via het zgn. fictional reality-procédé: gebruik van historisch beeldmateriaal waarin hij zijn hoofdpersonage incorporeerde, zoals een hilarisch interview waarin John Lennon profetische woorden spuit die het hoofdpersonage tegelijk in de war brengen maar ook mantra-gewijs door zijn (fictief) leven & (echte) geschiedenis stuwen. Terechte Oscar-winnaar dus, zeker ook voor die VFX. Sindsdien blijft hij nog steeds inventief bezig om de nieuwste technologieën te incorporeren in zijn projecten, maar het niveau van Forrest Gump is lastig te evenaren, tenzij met een sequel (dat is tenminste het gerucht!).
The Truman Show (1998)
Aussie regisseur Peter Weir was zijn tijd ver vooruit door eind jaren ’90 reeds een ingenieuze maatschappijkritische visie op de toen nog opkomende (tv) ‘reality soap’ show stroming te verpakken als een licht-absurdistische film rond een jongeman die het gevoel krijgt dat alles rondom hem letterlijk nep is.
Ook hier gaan feiten & fictie hand in hand met de aanwezige technologie (een grootse TV-show ‘studio’), maar hier gaat het wel degelijk om een full fictie verhaal (van de hand trouwens van Andrew – Simone – Niccol) dat in-your-face product-placement-gewijs wordt ‘verkocht’ aan een aan content-verslaafd publiek dat smult van het feit dat enkel het hoofdpersonage blijkbaar totaal niet door heeft dat hij in een TV-reality reeks de hoofdrol vertolkt…
Camera, set & action: een briljante ‘ode’ aan het begrip realiteit, waar we -anno 2020s- social media-gewijs nog iets van kunnen opsteken, enerzijds vanuit een content creator’s standpunt, anderzijds door een onverzadigbaar doch almost-zero-kritisch content-consumerend publiek.
Memento (2000) & Inception (2010) & Interstellar (2014) & Tenet (2020)
Christopher Nolan is letterlijk geobsedeerd door ‘bended reality’, want in zijn volledige film-repertoire komt dit (telkens opnieuw) terug. Tijd in (bijna al) zijn films is ook onlosmakelijk verbonden met technologie, wat meteen zijn plaats in dit lijstje verduidelijkt: of het nu om polaroid pictures gaat (Memento) of via een zgn. dream device (Inception), Nolan verweeft met cinematografische precisie facts & fiction in zijn meeslepende blockbuster-met-een-thema-verhalen die je als publiek uitdagen om zelf ook na te denken over de mogelijke afloop.
Tot hij op het einde een specifieke glimp laat zien van zijn versie van de waarheid/realiteit en je als toeschouwer begint te twijfelen aan wat je nu zelf hebt ondergaan/meegemaakt in het Nolan film-universum. In zowel Interstellar als Tenet draait het plot zelfs letterlijk rond de technologie van tijd(manipulatie) en dit allemaal majestueus in brede IMAX-kaders gegoten met uitsluitend ‘in-camera’-effecten, als extra creatieve kers op de (film)taart. Kortom, Kubrick zou er echt van genoten (kunnen) hebben.
Inglorious Basterds (2009) & Once Upon Time In Hollywood (2019)
Q.T. is misschien wel de bekendste regisseur in dit rijtje, maar zijn ‘cinematic reality’ is echt uniek, alsof hij eigenhandig de geschiedenis (of althans van bepaalde historische gebeurtenissen) naar zijn filmische hand wil zetten.
Dat gebeurt niet enkel d.m.v. de niet-lineaire narratieve structuur van zijn verhalen (het meezuig-effect voor de kijker is hiervan niet te onderschatten), maar het is vooral het clevere samenspel tussen schijnbaar onbeduidende dialogen, uitgekiende muzikale deuntjes & verscheidenheid van uitgelezen culturele referenties dat ervoor zorgt dat fictie (van de personages) & (zijn versie van de) realiteit a.h.v. de aangesneden onderwerpen naadloos samengaan in een verbluffende cinematografische ervaring, of het nu gaat over WOII (Inglorious Basterds) of the Manson Massacre (Once Upon A Time In Hollywood), om er maar een paar te noemen.
Letterlijk Pulp Fiction eigenlijk, m.a.w. een realiteit waarin de (werkelijke) feiten worden ‘aangepast’ aan die zgn. Tarantinesque fictie-wereld … niet helemaal geschiedkundig accuraat, maar wel filmisch bloedmooi getoverd op een zilverwit scherm (en liefst geprojecteerd in grandioze 70mm pellicule).
Her (2013)
The odd one out, als finale filmkeuze?! En toch bevat deze indiefilm volgens mij reeds sterke aanwijzingen voor de toekomst van de filmindustrie. Her, geschreven en geregisseerd door Spike Jonze zo’n 10 jaar geleden, draait nl. rond een ietwat vereenzaamde jongeman die een specifieke auditieve relatie aangaat met de (best verleidelijke) PC-stem van zijn virtuele assistente. A.I. in een embryonaal stadium, maar tegelijk ook (lichtjes) angstaanjagend als filmische voorbode van waarin een Alexa, Bixby, Siri of Watson, … zou kunnen evolueren.
Jonze raakt hier, weliswaar vanuit een eerder romantisch standpunt, aan de fundamentele vraag in hoeverre technologie een invloed kan/mag uitoefenen op het leven van de mens, zowel respectievelijk in de feiten (ondersteuning van het leven van elke mens zelf) als op fictie-vlak (ondersteuning van de algemene creativiteit van de mens).
En als je de intensiteit aanschouwt waarmee A.I. (via bv. ChatGPT of Midjourney) momenteel de krijtlijnen van de -artificiële- creativiteit aftast, kan je er niet (meer) omheen: het is enkel tijd dat zal uitmaken hoe snel feit & fictie op dat vlak zullen samensmelten en in welke finale vorm dat zal zijn.
Moraal van het verhaal: dat de term ‘faction’ zal wellicht geherdefinieerd worden in de komende maanden/jaren, staat buiten kijf. In US of A staken de Hollywood-schrijvers nu reeds omdat ze bang zijn voor hun long-term auteursrechten, want A.I.-script-software leert razendsnel film- & tv-verhalen uit te vinden, sommige acteurs (waaronder Bruce Willis), verkopen hun zgn. ‘face’-rechten aan een deep fake firm, de eerste A.I gemaakte kortfilm The Safe Zone is eind vorig jaar al gereleased, ironisch genoeg een verhaal over hoe A.I. de wereld overneemt.
Of hoe fictie & facts almaar meer verstrengeld raken, ook in het echte leven.
