Voor jaren heeft de Franse overheid voor de kust van Frans-Polynesië met kernwapens geëxperimenteerd en een onfortuinlijk resultaat van één van die experimenten is nu de reden dat nucleair expert en bioloog Dr. Niko “Nick” Tatopoulos de gemuteerde regenwormen in Tsjernobyl mag gaan inruilen voor een onheilspellende pootafdruk aan de andere kant van de wereld. Wat de oorzaak is, is momenteel nog niet geheel bekend, enkel dat het iets gigantisch moet zijn aan de afdruk te oordelen en aan het feit dat het een visserschip volledig aan stukken heeft weten te scheuren. De enige overlevende van de monsteraanval noemt het wezen Gojira, een Japans zeemonster van mythologische oorsprong én afmetingen.
Terwijl het leger eerder aan een soort van dinosaurus zit te denken, is Nick de eerste die in de richting van de Franse experimenten zit te denken. Ondertussen is ook de Franse geheime dienst volop bezig met hun onderzoeken naar wat er nu net door Stille Oceaan aan het zwemmen is. Niet dat het lang daar zal blijven. Op zoek naar eten en naar meer, heeft het monster zijn zinnen gezet op land. Manhattan om meer specifiek te zijn.
2023 markeert de 25ste verjaardag van Godzilla (1998) en om dit te vieren verschijnt er dit najaar een speciale 4K Ultra HD Steelbook editie van de film. Het ideale moment voor ons dus om eens terug te blikken op deze Roland Emmerich monsterfilm. Toen Godzilla 25 jaar geleden in de zalen draaide, werd het door zowel critici als door Godzillafans vergruisd. Ja, de koning van de rampenfilm had zich duidelijk toch een beetje verslikt in dit reptiel. Maar was de kritiek terecht of schuilt hier toch een ondergewaardeerde cultklassieker?
Wel, wij neigen eerder naar het eerste… Dit werd in 1998 weggezet als een gedrocht en nu in z’n 25ste levensjaar blijft dit eerlijk gezegd een gedrocht. Een gedrocht met weliswaar heel wat spectaculaire actiescènes en heel wat aan diggelend gaande infrastructuur. Dit is en blijft dan ook natuurlijk een Emmerich-film. Dan weet je dat er volledig zal worden ingezet op de rule of cool, dat zich voornamelijk vertaald in chaos en grootschalige verwoestingen. Triviale vragen als “kan dit eigenlijk wel?” en “Is dit niet in strijd met de natuurwetten” worden niet in het minst in overweging genomen, niet wanneer er boten het stadcentrum van Manhattan kunnen worden binnen gesleurd.
Ja, op gebied van hersenloze popcornactie was de regisseur hier wel duidelijk goed in zijn element en hij heeft dan ook een perfect wapen in zijn arsenaal om al die chaos te bewerkstelligen. De hofleverancier van de verwoesting van New York City is natuurlijk Godzilla – met de nodige hulp van het Amerikaanse leger. Maar laten we ons vooral focussen op de grote jongen. Die vormt namelijk één van de zeldzame lichtpuntjes van de film. Voorzien van radicaal anders design, het monster ziet er eigenlijk niet slecht uit. Niet meteen als de Godzilla die we gewoon zijn (is ook de reden waarom het design bij veel fans in het verkeerde keelgat is geschoten destijds) maar het slanke, dinosaurusachtige (en opnieuw natuurkrachten negerende) uiterlijk is een interessant kaijudesign.
Moest het monster een andere naam hebben gehad én in een betere film hebben gezeten, dan zou de geschiedenis deze filmcreatuur waarschijnlijk ook met meer vriendelijkheid genegen zijn geweest. Zo is het karakter en de symboliek achter deze Godzilla (ondertussen voornamelijk benoemd als Zilla) een interessante afwijking van het Toho-origineel. Waar de originele Godzilla de directe verpersoonlijking is van nucleaire vernietiging, een wandelende atoombom, een levende natuurramp, is Zilla meer de belichaming van nucleaire omgevingsvervuiling, het gevolg van de ramp meer dan de ramp zelf. Zilla is in wezen een gewoon dier, een bang en hongerig dier dat een spoor van verwoesting achterlaat terwijl het probeert te overleven in een wereld die hem plots te klein is geworden.
Om de thema’s die deze Godzilla belichaamt verder te versterken, zien we ook ons onvermogen om de gevolgen van onze vervuilingsproblematiek adequaat aan te pakken, met als stand-ins hiervoor de destructieve respons van het Amerikaanse leger. Stellen dat zij al haast meer schade aanrichten aan New York dan de Big G is niet eens overdreven. Ook een kritiek die we deze versie niet kunnen maken (en een beetje onterecht vaak werd geformuleerd over de 2014 versie) is dat we hem te weinig zien. Oh nee, elke scène waarin Emmerich het opportuun vond om de titanenhagedis te laten opdraven, werd benut en we zagen hem regelmatig in volle glorie, in voor die tijd geen misse effecten.
Maar het is natuurlijk ook wel nog steeds een Ronald Emmerich film waarbij de actie dus eerst komt en al de rest eigenlijk veeleer bijzaak vormt. Dit beperkt zich niet enkel tot de wetten van de fysica en bouwkunde die de venster zijn uitgegaan (de dag dat Emmerich ooit een cursus natuurkunde zou volgen voor een film, zal de wereld waarschijnlijk echt vergaan) maar eigenlijk nog meer met de personages en dat is wat deze film net fataal wordt. Zowel de personages als de dialoog voelen enorm bij de haren gerukt aan, niet in het minst interessant en ook vooral met veel te veel.
De focus gaat op dit front werkelijk alle kanten uit: we hebben onze Nick Tatopoulos en zijn collega’s (waarbij die laatste voor een groot deel van de film eigenlijk niet veel nuttigs doen) die samenwerken met het leger, we hebben een journalist-assistent en haar creepy baas (Is Hollywood echt zeker dat ze niks in de gaten hadden voor #MeToo? Het thema komt nochtans veelvuldig voor in hun films van jaren eerder…), we hebben de Franse geheime dienst, we hebben ook nog een burgemeester die vernoemd is naar een filmcriticus en waarschijnlijk zijn we nu nog groepen aan het missen… Kort gezegd, teveel dus om een coherente film op te leveren en enkel bijdraagt aan het gevoel dat de film blijft duren…
Al na een uur begint de verveling zich in te zetten en dan heb je nog zo’n 80 minuten te gaan. Ook de pogingen om wat meer humor in het verhaal te steken, waren op z’n zachtst gezegd een dubieuze keuze. Het werkt maar half, voelen vaak geforceerd of puberaal aan (zo moeilijk is de naam Tatopoulos nu ook niet) en heel vaak gewoon te simpel. Het maakt de film enkel maar moeilijker om serieus te nemen, zeker met de Franse geheime dienst. Het zegt voldoende als ze in de novelisatie van deze film al heel wat momenten van zelfbewuste kanttekeningen maken bij het script dat ze nu moesten romantiseren.
Sommige films worden, wanneer ze uitkomen, met de grond gelijk gemaakt, enkel om later opgewaardeerd te worden. Godzilla (1998) is GEEN film die zo’n eer verdiend. Want zelfs naar de standaarden van hersenloze popcornfilms is dit eigenlijk iets dat je beter naar de zeebodem laat verhuizen. Het beste aspect aan deze film is met voorsprong het monster, dat een best leuk design en gedragspatroon had maar eigenlijk al meteen door zijn makers gedoemd was om gehaat te worden door gevangen te zitten in een zwakke film en opgezadeld te zijn met een naam met veel te veel bagage. Deze Godzilla is werkelijk één van de weinige reden om het bekijken van deze film nog eens te overwegen, maar je bent beter af met de veel leukere animatieserie die er kwam ter vervanging van de begraven twee sequels die we hadden moeten krijgen volgens de originele plannen. Heel misschien een tweede reden om deze film nog eens een kans te geven, is de ridicule actie doorheen de film. Geheel in Emmerich stijl is de vernietiging om het scherm best geestig gedaan. Voor geen seconde realistisch maar ergens wel geestig.
Maar daar eindigt de kwaliteiten ongeveer. Voor de rest is de film gewoon veel te lang van stof, kan het te weinig boeien en zijn de personages om te huilen. Van zwakke dialoog naar dubieuze keuzes en dat dan overgoten met onnodige en simplistische humor, de film weet op personagevlak nergens te overtuigen en er was nochtans keuze genoeg. De film loopt over van de personages en hun plotlijnen, de focus enkel maar verder versplinterend en de laatste kansen op enige bevredigende personage-interacties volledig verspelend. Dat zelfs de schrijver van de novelisatie dit script niet volledig serieus kon nemen, zegt eigenlijk alles. En geen enkel van deze minpunten valt dan ook te fixen met een upgrade naar 4K… Dus of je nu snel die steelbookversie moet pre-orderen? Enkel als je echt al een absoluut fan van de film bent, want in het kaijugenre zijn er toch echt wel betere investeringen van zowel je tijd als geld.
GENRE: ACTIE, SCIENCEFICTION, THRILLER
JAAR: 1998
REGISSEUR: Roland Emmerich
CAST: Matthew Broderick, Jean Reno, Maria Pitillo, Hank Azaria
LAND: Verenigde Staten
