APOLONIA, APOLONIA 

De in 1949 in Praag geboren Helena Třeštíková, is een vermaarde Tsjechische regisseuse en het befaamde uithangbord van de ‘time lapse’-documentaires, een genre dat zich kenmerkt door het jarenlang geduldig volgen en observeren van een bepaald persoon en om aan de hand daarvan een cinematografische levenskroniek samen te stellen. Třeštíková was vijf jaar geleden de eregaste op het International Documentary Film Festival Amsterdam (IFDA), het grootste en belangrijkste documentaire-filmfestival van de wereld, waar een greep werd vertoond uit haar omvangrijk en veelvuldig gelauwerd oeuvre.

In 2009 werd de Deense studente Léa Glob gevraagd om een documentair portret te maken als onderdeel van haar studie. Heel toevallig kruiste op dat moment de charismatische jonge schilderes Apolonia Sokol, Globs pad. De vonk sloeg meteen over. Het onderwerp voor haar opdracht-documentaire lag voor de hand.

Liefst dertien jaar lang volgde Glob met haar camera en volledig in de lijn en voetsporen van haar grote voorbeeld Třeštíková, het wel en wee van Apolonia Sokol, een aspirant kunstenares die gedreven zoekt naar vrijheid en erkenning in de meedogenloze wereld van de hedendaagse kunst tussen Parijs en Los Angeles.

In Apolonia, Apolonia ontdekt filmmaakster Glob, samen met de kijker, dat haar excentrieke hoofdpersonage de dochter is van twee bohemien-kunstenaars, die zich toelegden op het voortdurend filmen van scènes uit hun dagelijks leven, terwijl ze in een Parijse sloppenwijk woonden en een onafhankelijk theater runden aan de oevers van de Seine. Apolonia woonde en groeide op in dit inspirerend doch markant outcast-milieu. Het theater van haar ouders blijkt een plek te zijn waar de lokale bevolking elkaar ontmoet, verbannen activisten onderdak zoeken en de podiumkunsten belangrijker zijn dan afgebladderde verf en versleten matrassen. We vernemen ook dat Apolonia’s moeder als jong meisje, het Sovjet-communisme ontvluchtte. Toen ze verkering kreeg met Apolonia’s vader, begonnen ze zichzelf te filmen met de bedoeling om deze levensbeelden te vertonen aan hun toekomstig kind, inclusief de nacht waarop ze seks hadden, waarvan ze geloven dat hun dochter toen werd verwekt. Het is dus niet onlogisch dat Apolonia met een dergelijke background en umwelt is uitgegroeid tot een complexe persoonlijkheid en gedreven kunstenares met een doorzettende drang naar autonomie, vrijheid en internationale erkenning.

Apolonia, Apolonia is geproduceerd door Danish Documentaries en HBO-Max, en heeft twee editors, Andreas Bøggild Monies en Thor Ochsner, die de vele uren aan beeldmateriaal hebben gerangschikt in een driehoekige structuur die begint in Frankrijk, verder gaat in de Verenigde Staten en terugkeert naar Europa, en drie perfect gedifferentieerde handelingen markeert die ook een weerspiegeling zijn van de ontwikkeling van de kunstenares. Onderweg zien we ook een proces van identificatie van de regisseur zelf met haar ‘onderwerp’ van observatie, tot het punt dat ze zelf de hoofdpersoon wordt in de derde akte van deze docu- kroniek. We zijn dus niet alleen getuige van het leven van een jonge aspirant-schilderes, maar ook van de suggestie die ze oproept bij de regisseur, die via haar vertelling en in voice-over persoonlijk commentaar levert.

Apolonia, Apolonia is een wat apart, doch heel fascinerend, meesterlijk geconstrueerd, visueel organisch en coherent dubbelportret. Een levendig vertelt ‘time lapse’-documentaire waarin Lea Glob alle gebeurtenissen, omwentelingen en evoluties van haar protagoniste (en zichzelf) voorzichtig vastlegt met haar camera wat uniek beeldmateriaal oplevert. En hoewel er heel veel gebeurt, verliest de documentaire nooit het verhaal uit het oog van het zoeken naar een plek in de wereld voor jezelf wanneer kunst de enige manier is om de verhalen die je kent, te zijn, te herinneren en te vertellen. Gaandeweg ontpopt er zich een hechte relatie tussen regisseur en het hoofdpersonage en ontstaat er een intimiteit die sterk inwerkt op de betrokkenheid van de kijker, die uiteindelijk meeleeft met de hoofdpersonen.

Apolonia, Apolonia is een uitstekend gemonteerde, visueel stijlvolle, krachtige en diepgaande  biografische documentaire waarin een boeiend en heftig verhaal wordt verteld – “mensen zijn helden omdat ze iedere dag te maken hebben met de ingewikkelde uitdaging die het leven is” – dat de kijker raakt en beslist nog lang zal bijblijven. Apolonia, Apolonia is niet zo makkelijk toegankelijk voor een doorsnee bioscooppubliek, maar is binnen het specifieke genre een absolute uitschieter die bovendien op talrijke internationale festivals meermaals in de prijzen viel en vorig jaar (terecht) de prijs voor Beste Film in de Internationale Competitie van het International Documentary Film Festival Amsterdam, in de wacht sleepte.

GENRE: documentaire, biografie
JAAR: 2022
REGISSEUR: Lea Glob
CAST: Apolonia Sokol, Lea Cob, Hervé Breuil, Alexandra Tlolka
LAND: Denemarken
SPEELDUUR: 116 minuten