Er zijn al veel films gemaakt over jongeren die worden mishandeld of misbruikt zijn in familiaal verband. Straffe voorbeelden zijn er bij de vleet: Festen, Das Weisse Band, This Boy’s Life, Mystic River, Boy A, Short Term 12, Polisse, Capharnaüm, Abused, El Bola, The Day Will Come, enz.
Eerder schaars, maar toch hebben ook Belgische cineasten niet altijd hun ogen gesloten gehouden om op het thema van kindermisbruik in te zoomen. Hierbij denken we onder meer aan Muidhond (Patrice Toye), Élève Libre (Joachim Lafosse), De Behandeling (Hans Herbots), Home (Fien Troch) en de recent met zeven Magritte du Cinéma bekroonde Dalva (Emmanuelle Nicot). Doch nog nooit werd deze heftige thematiek in ons land zo nadrukkelijk, rauw, ruw, expliciet voor het voetlicht gebracht en zo realistisch uitgepuurd dan in Koen Mortiers Skunk.
Eindelijk staat er een Belg op met het lef, branie en afdoende vakmanschap om één van de meest onverantwoorde en te weinig onder de aandacht gebrachte sociale wantoestanden, oprecht en objectief te belichten in de hoop dat de bevolking door de confrontatie, hierover wordt geïnformeerd en om diegenen die het beleid uitmaken, met hun neus op de onweerlegbare feiten te drukken, uit hun ivoren toren te rukken om eindelijk te beseffen dat ze hieromtrent een verantwoordelijkheid hebben en die ook dienen op te nemen teneinde dringend de nodige middelen vrij te maken om een adequate en doeltreffende hulpverlening uit te bouwen en helpende, probleemoplossende en professionele handen dienen uit te steken, om deze maatschappelijke subgroep (en zeker hun kinderen) de mogelijkheid te bieden om uit hun dagelijkse miserie te geraken.
In Skunk draait het rond Liam, een zwaar verwaarloosde en mishandelde tiener met geen alledaagse ouders. Alcohol, geweld, drugs en seks domineren het distopisch gezin. De camera volgt Liam van heel dichtbij en daalt af in de vochtige, kille en donkere kelder waar hij zich frequent, hulpeloos en vaak noodgedwongen terugtrekt en schuilhoudt wanneer zijn marginale ouders nog maar eens keineig uit de bol gaan. De vieze en besmeurde sous sol is ook vaak zijn slaapvertrek waar hij als kind uren en steeds opnieuw naar dezelfde gewelddadige western kijkt. Op school is hij de pispaal en zijn klasgenoten doen niets liever dan hem dagelijks mijden, beschimpen, uitlachen en pesten. Uiteindelijk belandt hij in een gesloten instelling.
Daar kent Liam ook niet direct een rooskleurig bestaan en komt hij niet tot rust. In de gespecialiseerde voorziening gaat het er soms bikkelhard aan toe, zijn er misverstanden en ruzies, reageren de begeleiders om allerlei redenen, niet altijd even adequaat of consequent.
Ok, hij vindt er wel wat troost en begrip bij een opvoedster, een nieuwe vriend of de paarden die de instelling erop nahoudt, maar dat doet eigenlijk niks af aan de zware traumatische gevolgen die hij heeft overgehouden aan zijn educatief getormenteerd verleden.
Skunk is de vierde langspeelfilm van Koen Mortier die al tekende voor straffe geëngageerde prenten als Ex Drummer, 22 Mei en Engel. Skunk is de verfilming van het gelijknamige boek van Geert Taghon waarin hij zijn jarenlange ervaringen als begeleider in een forensische jeugdpsychiatrie neerschreef. Skunk is een donker, hard, zelden gezien doorgedreven realistisch en oprecht portret van een disfunctioneel en marginaal gezin – en zo zijn er spijtig genoeg nog heel veel in ons zogenaamd eigen ‘landje van belofte’ – waarin scenarist en regisseur Koen Mortier een welgemikte en loeiharde uppercut uitdeelt die krachtiger is dan Mohamed Ali’s historische petsen in zijn Rumble in the Jungle-glorietijd. Een film dichter bij de ontnuchterende werkelijkheid dan Skunk, bestaat niet.
Het drama vangt aan met de politie die de ernstig verwaarloosde Liam uit zijn ouderlijke woning (lees onveilige thuissituatie) haalt en hem overbrengt naar een gespecialiseerde instelling. De totaal gedesoriënteerde knaap wordt abrupt gedropt in een ongekende, nieuwe en gestructureerde omgeving waar hij in een reeds dynamisch geëvolueerde groep bestaande uit eveneens zwaar beschadigde jongelui, als onzekere en hulpbehoevende tiener, zijn plaats moet proberen zoeken en vinden.
Mortier onderbreekt de chronologische verhaallijn herhaaldelijk door donkere flashbacks die de kijker bewust maken van wat Liam als kind al die vreselijke jaren heeft moeten doorstaan en heeft meegemaakt: slagen, ondervoeding, radicaal geweld, isolering, armoede, mishandeling, extreme seksparty’s, excessief drugs- en alcoholgebruik, zodat het publiek een milieu-causale link kan leggen met het introverte gedrag, de deviërende handelingen en aanpassingsgedrag binnen een nieuwe entiteit die Liam kenmerken te gevolge van frustraties en trauma’s die hij heeft overgehouden aan de existentieel gederangeerde opvoeding door zijn ouders.
Wie geen notie heeft van dergelijke concrete en realistische sociale wantoestanden, zal tijdens de film meermaals de wenkbrauwen fronsen en worstelen met de vraag of deze situaties, toestanden en jongerengedragingen – in het bijzonder de ongure leefomstandigheden en handelswijzen van de ouderlijke drop-outs – wel bestaan, maar de film is hierop beslist geen gedramatiseerde of karikaturale versie, maar integendeel onversneden dagdagelijkse realiteit. Helaas! Alles in dit bikkelhard portret zit bovendien 100 % juist en is sociaal, psychologisch, relationeel en maatschappelijk stevig en waarlijk onderbouwd.
Wees wel gewaarschuwd want Skunk is heftig, grof, hard en bevat enkele gruwelijke scènes, maar wees eerlijk; het leven – zeker voor diegenen die het schrijnende Skunk-onderwerp daags aan den lijve ondergaan – is niet anders. Skunk maakt heel sterke indruk en niet alleen door de bikkelharde manier waarop de disfunctionaliteit en marginaliteit op natuurlijke wijze wordt neergezet, uitermate straf in beelden wordt gevat door meester-cameraman Nicolas Karakatsanis, doeltreffend is gemonteerd, maar zeker ook door de uitstekende Vlaamse ensemblecast (dank je wel Natali Broods, Boris Van Severen, Dirk Roofthooft, Sarah Vandeursen, Colin Van Eeckhout en vooral Thibaud Dooms) die op heel hoog niveau acteert .
Verder een dikke pluim voor het knappe script (en het aan de basis liggende boek van Geert Taghon) dat je anderhalf uur murw slaat, de precaire en scherpe boodschap meegeeft dat het milieu waarin je wordt geboren en de opvoeding die je meekrijgt, determinerend zijn voor het ganse leven en dat er dringend werk moet worden gemaakt om de mank lopende en tekortkomende jeugdbescherming slash huidige schrale crisishulp binnen de jeugdzorg in ons land – desondanks de falende 2.0-aanpak voor integrale jeugdhulp van enkele jaren geleden en het recente crisis- en investeringsplan voor de jeugdhulp dat Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits introduceerde – vooral ernstig en met grondige veld-kennis van zaken, dienen te worden hervormd.
Skunk is een loodzware, uitdagende, normverscheurende en noodzakelijke mokerslag die het publiek de geur van het destructieve leven (ondertitel van Taghons uitstekende roman) laat rieken en die volgend jaar door België naar de Oscars moet worden gestuurd, dan komen we misschien eindelijk eens zegevierend terug uit Hollywood. Voor de slechte verstaander: Skunk is absoluut een must see!
Genre: drama
Jaar: 2024
Regisseur: Koen Mortier
Cast: Thibaud Dooms, Natali Broods, Boris Van Severen, Dirk Roofthooft, Sarah Vandeursen, Colin Van Eeckhout, Janne Desmet
Land : België, Nederland
Speelduur : 104 minuten
