Niet te verfilmen. Dat was het verdict na de pogingen van Alejandro Jodorowsky en David Lynch om het zesdelige gelijknamige epos van Frank Herbert uit 1963 op het witte doek te brengen. Bij Jodorowsky was er gewoon geen geld meer om het project af te maken en volgens vele Herbert-fans heeft David Lynch het met zijn versie gewoon verprutst.
In 2000 verscheen er zelfs een tv-serie met William Hurt waar vreemd genoeg niemand nog over spreekt. Zelf hebben we het sciencefictionwerk van Herbert nog niet gelezen, maar van mensen die dat wel hebben gedaan weten we dat dit het soort boek is waar je best je kopje bijhoudt, wil je er niet na twintig bladzijden hopeloos in verdwaald geraken.
Producer Dino De Laurentiis kon zijn ogen niet geloven toen hij de filmversie van Lynch uit 1982 zag. Een titel die later wel cult werd, maar op het moment van de release kon je die echt niet verkopen. De film werd dan ook een gigantische flop en Lynch werd verweten dat hij in zijn scenario van de hak op de tak sprong waardoor alleen maar mensen die vertrouwd zijn met het boek het verhaal enigszins konden volgen. Deels waar, anderzijds een enorm charmante film.
De meningen waren verdeeld toen Villeneuves eerste deel uitkwam. 155 minuten en volgens velen een ontgoocheling waarbij de cineast heel wat kritiek moest slikken omdat de film te lang zou zijn en er te weinig gebeurde in drie uur. Wederom deels waar, maar ironisch genoeg is het daardoor dat deze versie een hoge toegankelijkheidsgraad heeft.
In tegenstelling tot Lynch probeert Villeneuve de complexe wereld van Herbert minutieus te schetsen, hoe ingewikkeld de verhaallijn soms ook is, slaagt hij daar toch in. Het nadeel van dit eerste deel is natuurlijk dat dit maar een aanloop is naar de grotere avonturen die zullen volgen, met als onvermijdelijk gevolg dat je op het einde met een hongergevoel achterblijft en hoopt dat je zo snel mogelijk het vervolg kan zien.
Net zoals in Star Wars is er in Dune geen gebrek aan vreemde wezens, toch oogt de wereld van Luke Skywalker een pak kleurrijker dan die van Paul Atreides (Timothée Chalamet) die alleen maar zand ziet. Als erfgenaam van het Huis Atreides woont hij samen met zijn vader Leto Atreides I (Oscar Isaac) en zijn moeder (Rebecca Ferguson) op de veilige planeet Caladan, maar er wacht hem een missie op de woestijnplaneet Arrakis die door de bevolking bekend staat als Duin. Je vindt er enkel maar zand en gevaarlijke zandwormen van 400 meter, die je alleen maar kan ontwijken door in de woestijn te wandelen via een zandloop (iets wat op een moonwalkdansje van Michael Jackson lijkt).
De planeet is uiterst interessant omdat je er het kostbare specie vindt, een goedje dat beschouwd wordt als het meest waardevolle uit het hele universum. Voor het keizerrijk is het van vitaal belang omdat ze ermee interplanetaire reizen kunnen maken, voor de Vrijmans is het dan weer elementair voedsel om te overleven. De Vrijmans herken je aan hun blauwe ogen en hoewel ze altijd onderdrukt geweest zijn, is het de enige stam die in staat is om te leven onder de alles verschroeiende hitte die in Arrakis heerst. Al hun hoop is gevestigd op de jonge Paul Atreides, over wie gefluisterd wordt dat hij een soort van Messias is. De jonge kerel bezit de Bene Gesserit-vaardigheden (een soort van telekinetische gaven), maar zijn krijgskunst staat nog niet op scherp en meester Gurney Halleck (Josh Brolin) moet daar verandering in brengen. Veel tijd is er niet, want de Harkonnen veroveren beetje bij beetje Arrakis, een gewelddadige stam die geleid wordt door de moddervette Baron Vladimir (een bijna onherkenbare Stellan Skarsgård die er meer als Marlon Brando in zijn Apocalypse Now-periode uitziet). Vladimir belooft aan de heksachtige Bene Gesserit-overste Gaius Helen Mohiam (Charlotte Rampling) dat, hoewel hij Leto Atreides I niet zal sparen, Paul en zijn moeder met geen haar zal krenken.
“This is just the beginning”. Dat zijn de woorden waarmee Chani (Zendaya) het eerste luik van Dune afsluit. Het is het moment waarop Paul en Chani voor de eerste keer elkaar zien. Wat we daarvoor zagen waren Pauls visioenen en, kwestie van een spoiler weg te geven, die zien er niet al te fraai uit. Wat evenwel het beste voor de sequel laat vermoeden. Terug een beetje zoals in Star Wars, want er is wellicht geen enkele fan die ons zal tegenspreken dat het beste deel van het epos The Empire Strikes Back is.
Het is dan ook flauw om Villeneuve met pek en veren te besmeuren omdat de eerste film een soort van start is geworden. Villeneuve, die een grote fan is van het boek, wilde het literaire werk zo waarheidsgetrouw mogelijk weergeven. Het feit dat een genie als Lynch daar niet in slaagde, duidt erop hoe moeilijk het wel is, een fout die Villeneuve wil voorkomen door de kijker langzaam te introduceren met de vele hoofdkarakters. Eens deze klus geklaard is, zitten we een uur verder in de film, en wat daarna volgt is een heroïsche, bijna ongeziene veldslag in de zandbak.
Dune is de film waar de cinema na coronatijd zat op te wachten, een blockbuster die groter is dan zichzelf. Het is dan ook niet voor niets dat heel wat bioscoopgangers naar de IMAX-theaters trokken om zo optimaal van deze film te kunnen genieten, want wat Villeneuve hier presteert, is bijna ongezien. Er is niet alleen de sterrencast, maar het duiveltje zit hem ook in de details zoals bijvoorbeeld de ornithopter, wat een helikopter is die eruit ziet als een bromvlieg, of de indrukwekkende zandwormen, hoewel dient gezegd te worden dat die er bijna hetzelfde uitzien als in Lynchs versie.
Ook qua sterren werd er niet op een centje meer of minder gekeken. Het is al meerdere malen gezegd maar Timothée Chalamet heeft alles in zich om één van de belangrijkste filmsterren van de komende jaren te worden, als hij dat al niet is. Timide, maar altijd met tonnen charisma, wat ook geldt voor de fantastische Rebecca Ferguson. Zelfs bicepsmonsters als Jason Momoa of Dave Bautista leveren aardig werk af, net als Oscar Isaac of Javier Bardem als de rebel Stilgar, van wie we nu al kunnen zien dat hij zeer belangrijk zal worden in het tweede luik. Had Star Wars John Williams als componist, dan kan Dune rekenen op de heldhaftige, soms zeer bombastische score van Hans Zimmer, die een niet onbelangrijke rol in de film heeft. Villeneuve maakt het bij momenten misschien wel net iets te Shakespeariaans, of je hebt een paar scènes in het spel die de vaart uit het verhaal halen. Toch is Dune cinema op zijn grootst, dus op naar dat tweede deel!
Genre: sciencefiction
Jaar: 2022
Regisseur: Denis Villeneuve
Cast: Timothée Chalamet, Rebecca Ferguson, Oscar Isaac, Jason Momoa, Stellan Skarsgård, Stephen McKinley Henderson
Land: USA
Speelduur: 155 minuten
