Aan oorlogsfilms hebben ze in Nederland geen gebrek. De Duitse bezetting en de daarbijhorende malaise is een bladzijde uit de Nederlandse geschiedenis die men blijkbaar niet al te gemakkelijk kan omdraaien, getuige de vele films uit het genre. Hierdoor durft men wel eens in herhaling te vallen, maar het levert soms ook kleine meesterwerkjes zoals Pastorale 1943 van Wim Verstappen.
Een verloren pareltje dat gebaseerd is op op de gelijknamige roman uit 1948 van Simon Vestdijk en nu weer (een heel klein beetje) in de belangstelling staat omdat hij deel uitmaakt van de Sylvia Kristel-box – alsook een lijvig fotoboek- die vorig jaar door het Amerikaanse Cult Epics werd uitgebracht.
De namen van Sylvia Kristel en die van Rutger Hauer worden dan wel dik uitgesmeerd over de affiche, toch waren hun rollen eerder klein net als die van Renée Soutendijk die hier haar filmdebuut maakte, en wel als naïeve boerendochter die met iedereen het bed induikt. Voor Kristel was Pastorale 1943 de manier om te tonen aan het Nederlandse publiek dat ze meer in haar mars had dan alleen maar haar blote kont. Kristel was daar zo overtuigd van dat dit haar zou lukken dat ze officieel niet voor haar acteerwerk in Verstappen’s oorlogsepos betaald wilde worden.
Pastorale 1943 valt het best te vergelijken met L’Armée des ombres van Jean-Pierre Melville en zelfs, al was het maar voor het gelijkaardig onderwerp, Zwartboek van Paul Verhoeven. Verstappen die in Nederland faam had voor zijn ondeugende Blue Movie trachtte om via het boek van Vestdijk het heldendom van de verzetstrijders in de verf te zetten en als bijkomend accent het grote gevaar dat dit met zich mee bracht.
De te vaak gebruikte voice-over maakt de film bij momenten soms wat te oubollig en er wordt soms net iets te veel over hetzelfde gepraat, toch is Pastorale 1943 een geslaagd oorlogsdrama dat een beeld laat zien van een volk dat door tegenstrijdige ideologiën uit elkaar is verscheurd met als enige uitkomst dat niemand te vertrouwen valt. De paranoïale angst wordt door Verstappen niet altijd even sterk onderstreept, want de camera moet nu eenmaal ook onder de rok van Kristel en Soutendijk duiken, toch is dit een mooi stukje vergeten Nederlandse cinema die te (her)ontdekken valt.
GENRE: oorlog
JAAR: 1978
REGISSEUR: Wim Verstappen
CAST: Frederik de Groot, Leen Jongewaard, Coen Flink, Sacco van der Made, Sylvia Kristel, Rutger Hauer, Renée Soutendijk
LAND : NEDERLAND
