The Last Viking (Den Sidste Viking) 

Na King’s Land (2020), zijn weidse historische drama, keert de Deense scenarist en cineast Anders Thomas Jensen terug naar het terrein waar hij zich het best voelt: de absurde, zwarte komedie over mannen die ten onder gaan aan hun eigen zwijgzaamheid. The Last Viking (originele titel: Den sidste Viking), zijn nieuwste hersenkronkel, klinkt als een geschiedkundig epos, maar is eigenlijk een hedendaags familiedrama vol dolgedraaide zielen gekoppeld aan een pittige cocktail van geweld, melancholie en zwarte humor.

De openingsscène zet meteen de toon: Anker (Nikolaj Lie Kaas) is na een bankoverval op de vlucht en overtuigt zijn broer Manfred (Mads Mikkelsen) om een sleutel van een kluisje letterlijk in te slikken. Vijftien jaar later komt Anker vrij en uiteraard wil hij zijn geldbuit terug, maar zijn broer blijkt zichzelf inmiddels voor John Lennon te houden, het ouderlijk huis is verkocht en oude schulden kloppen aan de deur. Wat volgt is een roadmovie vol krankzinnige figuren: een nep-Ringo Starr, een pseudo-Paul McCartney en iemand die denkt dat hij tegelijk George Harrison én Heinrich Himmler is.

Klinkt belachelijk? Dat is het ook. Maar zoals altijd bij Jensen schuilt achter de absurditeit een bittere, menselijke ondertoon. Zijn films – Flickering Lights, The Green Butchers, Adam’s Appels, Men & Chicken, Riders of Justice – draaien rond mannen die proberen te functioneren in een wereld waarin kwetsbaarheid als zwakte geldt. Ze verstoppen hun trauma’s achter humor, religie of agressie. De lach wordt een verdedigingsmechanisme en precies daarin vindt Jensen zijn tragikomische goudmijn.

Ook hier legt hij met chirurgische precisie de rafelranden van mannelijkheid bloot. The Last Viking is minder een misdaadfilm dan een groepssessie vol emotionele analfabeten, mannen die liever in een krankzinnig plan duiken dan in therapie. De regisseur lijkt subtiel te knipogen naar het internetcynisme van vandaag, waar memes volstaan als psychologisch inzicht: “Mannen doen echt alles om maar niet naar therapie te hoeven.”

Toch wordt het nooit prekerig. Jensen blijft trouw aan zijn cynisch-humane blik: hij oordeelt niet over zijn personages, maar kijkt er met milde verwondering naar. Iedereen is beschadigd, iedereen is belachelijk en iedereen verdient op zijn manier empathie. De film is dan ook even komisch als ongemakkelijk. Wanneer een personage een klap krijgt, of een wanhopige poging doet tot zelfmoord, wordt het publiek uitgedaagd te lachen én te slikken.

De dynamiek tussen Mikkelsen en Kaas, vaste Jensen-acteurs, blijft onweerstaanbaar. Mikkelsen haalt zichtbaar plezier uit zijn rol als gestoorde Lennon-imitator, terwijl de introverte en agressieve Nikolaj Lie Kaas als verbitterde broer de prent verankert in iets wat op emotionele realiteit lijkt. Samen belichamen ze het hart van Jensens werk: de wanhopige poging om zingeving te vinden in een wereld vol absurditeit.

Visueel is The Last Viking soberder dan Riders of Justice, maar dat werkt in zijn voordeel. De kille Deense landschappen weerspiegelen de innerlijke leegte van de personages. De cinematografie van Sebastian Blenkov (ook D.O.P. bij The Comte of Monte-Cristo, Face to Face) balanceert tussen realisme en absurditeit: alles lijkt net iets te gewoon om geruststellend te zijn.

Toch is deze zwarte komedie niet zonder gebreken. Halverwege verliest Jensen wat vaart in de herhaling van zijn eigen formule: het mannelijke lijden als running gag. De absurditeit is soms té bedacht, waardoor de emotionele kern even zoekraakt. Maar telkens wanneer de film dreigt vast te lopen, komt er een scène die alles weer rechtzet: een kleine, ontwapenende momentopname van broederliefde, medelijden of pure waanzin.

Wat The Last Viking uiteindelijk onderscheidt, is Jensens onvermogen om cynisch te blijven. Hoe donker zijn humor ook wordt, altijd schemert er mededogen door. Zijn masculiene personages zijn geen karikaturen van toxische mannelijkheid, maar slachtoffers van een maatschappij die hun gevoelens systematisch afleert. Hun agressie is angst, hun zwijgen een vorm van overleven. Met The Last Viking bewijst Anders Thomas Jensen opnieuw dat niemand zo goed kan lachen met verdriet als hij.

Genre: donkere komedie, crime, drama
Jaar: 2025
Regisseur: Anders Thomas Jensen
Cast: Nikolaj Lie Kaas, Mads Mikkelsen, Sofie Gråbøl, Bodil Jørgensen, Lars Brygmann, Nicolas Bro, Søren Malling
Land: Denemarken, Zweden
Speelduur: 116 minuten