Iedere rechtgeaarde filmliefhebber kent de in Los Angeles geboren Amerikaanse onafhankelijke scenarist, producent en regisseur Todd Haynes. Zijn vader, Alen E. Haynes, was een invoerder van cosmetica en zijn moeder Shery Lynne die van Joodse afkomst was, studeerde acteren. Haynes was al op jonge leeftijd geïnteresseerd in film en produceerde zijn eerste kortfilm The Suicide in 1978 toen hij nog op school zat. Haynes studeerde semiotiek (studie naar de werking van tekens) op de Brown-universiteit terwijl hij de kortfilm Assassins: A Film Concerning Rimbaud (1985) regisseerde. Nadat hij afstudeerde, verhuisde hij naar New York waar hij in de independent film-scene actief werd en Apparatus Productions oprichtte.
Haynes maakte zijn eerste langspeelfilm in 1991 met als titel Poison, geïnspireerd op de novellen van Jean Genet. Met zijn latere sfeervolle meesterwerken als Velvet Goldmine (1998), Far From Heaven (2002), I’m Not There (2007), Carol (2015) en Wonderstruck (2017) bouwde hij een eigengereide stijl uit wat hem een die-hard-fan club opleverde. Bovendien behaalde hij meer dan 100 prijzen waaronder tal van Oscar- en Golden Globe nominaties zowel voor de Beste Film, Beste Regisseur als Beste Scenarist.
Een veelfilmer kan je Haynes niet noemen, maar als hij uitpakt, kan het meestal tellen. Zo ook zijn nieuwste prent Dark Waters. Dit klokkenluidersdrama is gebaseerd op het artikel The Lawyer Who Became DuPont’s Worst Nightmare, gepubliceerd begin 2006 in de New York Times en toen voor heel wat ophef zorgde. In het rauwe realistische en loeiharde verhaal vertelt Haynes op een rechttoe-rechtaan manier het ronduit straffe, schokkende en waargebeurde verhaal van advocaat Rob Bilott (uitstekend gespeeld door Mark Ruffalo) die net partner is geworden bij een prestigieus advocatenkantoor.
Als bedrijfsadvocaat voor diverse grote chemievennootschappen, had hij reeds zijn sporen verdiend om zijn toekomst veilig kunnen stellen. Wanneer hij op een dag op zijn werk vrij directief wordt benaderd door Wilbur Tennant, een norse veeboer uit Parkersburg (West Virginia) die beweert dat er giftig afval wordt geloosd op zijn land wat de oogst verpest en het vee doodt, raakt hij beetje bij beetje verstrengeld in een persoonlijk conflict. In de hoop de waarheid aan het licht te kunnen brengen, dient Bilott uiteindelijk een klacht in tegen het chemieconcern DuPont die in West Virginia onmenselijke praktijken zonder scrupules of humanitair gevoel doorvoert.
In concreto het gebruik van de chemische verbinding PFOA (perfluoroctaanzuur), die door chemiegigant DuPont decennialang werd gebruikt in onder meer te vinden in teflon. PFOA is een van de duizenden poly- en perfluorkoolstoffen die zich nog steeds bevinden in alledaagse producten als kleding, anti-aanbakpannen en blusschuim. Probleem van die stoffen is dat ze bijna niet afbreekbaar zijn. Ook niet in het menselijk lichaam, wat in het geval van PFOA een heleboel nare gevolgen heeft (onder andere kanker, verstoring van het voortplantingssysteem en chronische darmontsteking). Bilott begrijpt dat er gevochten moet worden om gerechtigheid te bekomen voor een gemeenschap die al jaren wordt blootgesteld aan deze dodelijke chemicaliën. Het is het begin van een 15 jaar durend David tegen Goliath-gevecht waarbij hij niet alleen zijn carrière en reputatie op het spel zet, maar ook zijn relatie met zijn vrouw Sarah (knap vertolkt door Anne Hathaway) ondermijnt en zijn eigen gezondheid zwaar op de proef stelt.
Het verhaal (en dus de film) van Dark Waters kan je op twee manieren bekijken want het is opgebouwd uit twee verschillende benaderingen die echter wel naadloos in elkaar overvloeien. Enerzijds krijg je het rijk gedocumenteerde, historisch correcte en heel informatieve gedeelte over de doempraktijken van een ongenaakbare firma die enkel aast op miljarden-winst en lak heeft aan de onvoorstelbaar negatieve gevolgen voor de omgeving en de mensheid tout court.
Uiteraard bevat dit onderdeel een ruime inkijk aangaande het ontstaan van de wraakroepende noodtoestand en hoe er vanuit verschillende standpunten en zienswijzen wordt op gereageerd, hoe men de zaak in de doofpot wil steken, welke mensonterende praktijken er worden gehanteerd en hoe het uiteindelijke (oneerlijke) proces van de misbruikte slash mishandelde burger tegen de almachtige (lees fortuinkrachtige) multinational verloopt. Kortom, het eeuwige en alom gekende Michaël Kolhaas-syndroom en dus existentieel bijzonder interessant, maar wel voorspelbaar. Hier scoort Haynes en zijn crew, inclusief de acteurs een quotering van vier sterren.
Anderzijds is er de tweede invalshoek die uiteraard het (grote) publiek fel aanbelangd, met name het entertainmentgehalte. Op dat vlak blijft de kijker grotendeels op zijn honger omdat Haynes niet verder komt dan het afleveren van een grijze, brave en actieloze twee sterren-productie. Doch omwille van de navrante, heel accuraat en efficiënt in beeld gezette en – jammerlijk genoeg – nog altijd actuele thematiek, is Dark Waters een heel pijnlijke stomp in de maag voor ieder weldenkend mens en meteen een apparente vingerwijzing naar alle nog altijd sterk misbruikte underdogs van het immer oppermachtige, aan kapitaal gelinkte en politiek gesteunde, trusts.
Met Dark Waters slaat Haynes nagels met koppen, maar de film mist de spanning, actie en thrillerelementen van gelijkaardige drama’s zoals Mike Nichols’ Silkwood en Fernando Meirelles’ The Constant Gardener.
De Dark Waters-thematiek valt écht niet te rubriceren in het ver-van-mijn-bed-hokje en een je m’en foutisme-attitude is dus beslist hier niet op z’n plaats verantwoord want wie even googelt zal snel ontdekken tot welke akelige toestanden de DuPont-vestiging in Dordrecht (Nederland) recent heeft geleid. En door even verder te surfen, kom je snel te weten dat er ook DuPont-vestigingen zijn in België en er onvoorstelbare verschillen zijn tussen Nederland en België aangaande het actuele politieke beleid jegens deze ‘moord’-firma’s. Het is wellicht geen verrassing dat Nederland al ernstige maatregelen heeft genomen en wetgevingen heeft ingesteld om zijn landgenoten te beschermen en veiligheid te waarborgen terwijl men in België wel kennis heeft van de dodelijke impact van de lethale DuPont-activiteiten, maar daartegen nog helemaal niks humaans, beschermend of constructief heeft ondernomen. “België, landje van belofte”, is al heel lang (op diverse vlakken) een fel achterhaald volksadagium.
GENRE: drama
JAAR: 2019
REGISSEUR: Todd Haynes
CAST: Mark Ruffalo, Anne Hathaway, Tim Robbins, Bill Pullman, Bill Camp
LAND : USA
