In 2018 draaiden vijf Japanse regisseurs een episodische film met als titel Ten Years Japan (originele titel Jû-nen) waarin het geselecteerd kwintet cinematografisch mocht invullen hoe Japan er over tien jaar zou uitzien. Een van die segmenten heette Plan 75 en was geregisseerd door Chie Hayakawa waarin het bangelijk idee werd gelanceerd dat in die relatief nabije toekomst de Japanse regering, geconfronteerd met de sterk vergrijzende bevolking van het land (Japan is het oudste land ter wereld), het programma Plan 75 lanceert waarbij geassisteerde zelfmoord wordt gestimuleerd als een soort patriottische daad van ouderen om plaats te maken voor jongeren.
Hayakawa heeft haar 17 minuten durende kortfilm van toen nu onder dezelfde titel, uitgesponnen tot een langspeelfilm waarin ze kritisch bespiegelt over hoe een samenleving met zogenaamde positieve visionaire bedoelingen, verschrikkelijk kan ontsporen. In het verhaal staan drie totaal verschillende personen centraal.
Michi is een alleenstaande 78-jarige vrouw die nog vlot meedraait met de poetsploeg van een hotel. Op een dag wordt ze totaal onverwacht ontslagen. Michi’s leven is plots grondig verstoord waardoor ze zich overbodig voelt. Hiromu is een jonge en verbaal vlotte Plan-75-wervingsagent. Als blijkt dat een van zijn nieuwe klanten zijn oom is, krijgt hij gewetenswroeging. Maria is een Filipijnse jonge moeder die naar Japan is geëmigreerd om geld in te zamelen zodat haar vijfjarige dochter kan worden geopereerd aan een ernstige hartkwaal. Wanneer haar een baan bij Plan 75 wordt aangeboden als assistente bij de zelfmoorden en de daaropvolgende verwijdering en classificatie van de persoonlijke bezittingen van de zelfmoordenaars, is ze psychisch getroebleerd. Alle drie worden ze op hun eigen manier geconfronteerd met de keuze tussen leven en dood.
Hoewel Plan 75 zich afspeelt in de nabije toekomst, kiest regisseuse Chie Hayakawa niet voor een focus op de voor de hand liggende sciencefiction-elementen, maar voor een meer humanistische en ingetogenere aanpak om het verhaal te vertellen. De film vangt aan met een massale schietpartij in een bejaardentehuis, een scène waarmee Hayakawa je rigoureus bij je nekvel pakt, zeker als je weet dat deze aanstootgevende beelden geïnspireerd zijn op ware gebeurtenissen.
Meteen weet je welke richting de regisseuse zelf zeker uitgaat. Hoewel het door haar geschreven scenario eigenlijk dystopisch van aard is, geeft ze een vakkundige twist aan de typische scenario’s die in de jaren 70 aan de basis lagen van succesvolle sci-fi-thrillers waarin een afschrikwekkend toekomstbeeld werd geschetst zoals Soylent Green, THX 1138, Logan’s Run, The Omega Man, wat Plan 75 knap intelligent naar een hoger en veel unheimische niveau tilt.
“Less, is more” is beslist Hayakawa’s motto want haar film straalt een bedwelmend emotionele en bijna poëtische sfeer uit en is daarenboven van een opvallend afgemeten eenvoud, maar wordt op geen enkel moment simplistisch. Eerder integendeel is het een verrassend subversieve prent en een heel stringente aanklacht tegen een maatschappij waar de rijpere laag van de bevolking wordt geparkeerd als ‘nutteloos’ en uiteindelijk wordt aanzien als een overtollig dumpproduct.
Plan 75 is tevens een krachtig existentialistisch drama waarin de maker enerzijds lyrisch reflecteert over leven en dood en anderzijds onomstotelijk pleit voor een betere zorg voor de grijze subgroep van de samenleving. De mis en scène is strak, accuraat en onberispelijk stijlvol. De manier waarop de regisseuse er op subtiele wijze in slaagt om bij het publiek een hoge graad van empathie op te wekken voor de bevallige senioren, is genereus.
Uiteraard is dit deels ook te wijten aan de fantastische acteerprestaties van de ensemblecast, wat sterk bijdraagt tot de authenticiteit van de film. Te onderstrepen is beslist ook de warme fotografie en de dromerige soundtrack, die uitstekend passen bij de sensitiviteit waarin deze aangrijpend realistische film baadt. Plan 75 is een heel sterk, suggestief en fascinerend debuut met een niet mis te verstane boodschap die in Cannes in de prijzen viel en de Japanse inzending was voor de Oscar voor Beste Buitenlandse Film.
Is Plan 75 een onvolprezen meesterwerk? Nee, want het tempo is bij momenten wel erg traag en enkele scènes duren soms heel lang waardoor er veel geduld wordt gevraagd van het publiek. Ondanks deze minder fraaie kantjes is het een heel beklijvend en schrikkerig reëel drama dat lang blijft nazinderen.
GENRE: drama, sciencefiction
JAAR: 2022
REGISSEUR: Chie Hayakawa
CAST: Chieko Baishô, Hayato Isomura, Taka Takao, Stefanie Arianne, Yumi Kawai
LAND: JAPAN, FRANKRIJK, FILIPPIJNEN
